Athlete A, buz dağının görünen kısmı: Bir grup kadın jimnastikçinin onlarca yıl cinsel istismara maruz kalışının hikayesi
Alan Savunması
2018’de, ABD Jimnastik kurumunun milli takım doktoru Larry Nassar, cinsel istismardan yargılanarak iki kere müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Netflix, geçen hafta ‘Athlete A’ adlı belgeseli yayımlarken Sabrina Barr, Nassar’ı cesaret, iyileşme arzusu ve kolektif güçle alenen suçlayan kadınlardan ilki Rachael Denhollander ile bir röportaj gerçekleştirdi.
Tarih 4 Ağustos 2016. Günlük bir gazete olan The Indianapolis Star, “İstismarı görmeyen göz: ABD Jimnastik kurumu, çocuklar yerine antrenörleri korudu” başlıklı bir makale yayınladı. Makale, ABD Jimnastik kurumundaki üst düzey yöneticilerin -yıllarca- doğrudan kurbanın kendisi veya ebeveynleri iddia etmedikçe yetkilileri harekete geçirmemeye yönelik yasadışı bir politikanın yardımıyla nasıl cinsel istismar suçlamalarını sakladıklarını ayrıntılı bir şekilde ortaya çıkardı. Makalenin yayınlanması, bu skandalın çözülmesine yardım edecek bir olaylar zinciri oluşturdu. Her şey Rachael Denhollander’dan gelen bir e-posta ile başlıyordu.
Eski bir jimnastikçi olan 31 yaşındaki Denhollander makaleye ilk rastladığında, 15 yaşından beri farkında olduğu ancak harekete geçebilmek için yeterli gücü bulamadığı her şeyi makalenin doğruladığını gördü. Metne, 1996’dan 2014’e kadar bir süreyle ABD Jimnastik topluluğu için çalışan ve cinsel istismarına uğrayan bir doktorun -Larry Nassar- ismini yazıp sonrasında onu e-posta ile gönderirken “Haklıydım,” diye düşündü.
Denhollander e-postayı gönderirken umduğu tepkiyi alıp almayacağından emin değildi. Avukat ABD’deki evinde telefonda bana, “Başarılı olup olmayacağı konusunda hiçbir fikrim yoktu,” dedi. “Gerçekten, bunu uzay boşluğunda atılan çığlığa benzetmiştim.” Ancak bir ay sonra, Denhollander’ın hikayesi, Jane Doe adındaki başka bir mağdurun hikayesi ile birlikte basıldı.
Çift yalnız değildi; Nassar olayı artık bir topluluğun sesine dönüşmüştü - 500’den fazla kadın sonunda Nassar’ı cinsel istismar ile suçlamak için ayaklandı. Netflix’in yeni belgeseli Athlete A, sadece cinsel travmayı değil, toplumun fiziksel ve duygusal değişimlere kayıtsız oluşu gerçeğini de açığa çıkarıyordu. Bu gerçek, Nassar’ın bunca zaman boyunca yaptıklarının bedelini ödemeyerek yaşamasında yardımcı olmuştu. Bir saat 40 dakikalık belgesel boyunca film yapımcılarının, hikayelerini paylaşan birkaç eski jimnastikçiyle, gerçeği ortaya çıkarmak için dişini tırnağına takan gazetecilerle ve kendini adalete adamış bir avukatla olan konuşmalarına şahit oluyoruz.
Önceki çalışmaları genç bireylerin uğradığı cinsel istismar üzerine Audrie ve Daisy adında bir belgeselin yapımcıları olan Bonni Cohen ve Jon Shenk, ünlü jimnastikçilerin yaşadığı bazı acı gerçekleri konu alan Chalked Up adlı kitabın yazarı eski jimnastikçi Jennifer Sey’in onlara ulaşmasından sonra 2017’de Athlete A adlı belgeseli çekmeye karar verdiler. Cohen ve Shenk belgeseli oluşturmaya başladığında dünyanın tecavüzden hüküm giymiş Harvey Weinstein’a yönelik cinsel istismar iddialarını öğrenmesine henüz aylar vardı.
Shenk, “Bu belgeselin, #MeToo akımındaki ilham veren çalışmanın daha geniş bağlamda tekrar ele alınış şekli olduğuna dair bir hissiyat vardı,” diye ifade etti. “Belgesel yapımcıları olarak biz şunu fark ettik; kadınlar birlik olup beraber konuştuklarında etkisi yadsınamaz kültürel bir güç ortaya çıkıyordu. Bu güç, süregelen başka bir güç dengesini değiştirip onu istismarcılardan uzaklaştırıyor ve hayatta kalanların sesi haline geliyordu.”
Film, Sey, Olympian Jamie Dantzscher ve Maggie Nichols ile gerçekleştirilen röportajları içeriyor. Nichols, ABD Jimnastikte Nassar’ın istismarına uğradığını bildirdikten kısa bir süre sonra 2016 Amerika Olimpik jimnastik takımından çıkarılmıştı. Belgeselin ismi, şikayetini ilettikten sonra ABD Jimnastik kurumu tarafından “Athlete A” olarak anılan Nichols’dan geliyor. Genellikle cinsel istismar mağdurlarına yasa ile kimliklerini gizleme hakkı verilmesine karşın, Cohen, belgeselin isminin istismara uğrayan insanların gizli ve adı duyulmamış kalmalarında ısrarcı olan örgüte bir gönderme olduğuna inandığını söyledi.
Cohen, “Bunun çok ilginç, çok sembolik olduğunu düşündük,” dedi. “Ve başlı başına sadece bu olay bile ABD Jimnastik kurumu hakkında çok şey söylüyor. Maggie Nichols ve hemen ardından Aly Raisman ve McKayla Maroney suçlamalar için öne çıktıklarında onların gerçek isimlerini dosyaya yazmak yerine Atlet A, B ve C diye adlandırdılar. Bu, o topluluktaki kadınlara yıllar boyunca nasıl davrandıklarının bir tür ispatı. Başlığın sadece Maggie Nichols ismini temsil ettiğini düşünmüyorum, bence bir isimden daha fazlasını anlatıyor. Bence ABD Jimnastik kurumunu bozguna uğratan, anonimlik kavramını benimseyen ve insani değerleri göz ardı eden bir hareketi dile getiriyor bu.”
Cohen’in çekimlerinin en dokunaklı anlarından biri, yapımcıların 2000 yılında Olimpiyatlarda bronz madalya kazanan Dantzscher ile olan röportajlarıydı. Dünya standartlarında bir oyuncu olup elde ettiği şöhrete rağmen, Dantzscher, Nassar hakkında konuştuğunda bulunduğu konumu iyiye kullanabildiği için ilk defa gerçek bir kazanan gibi hissettiğini itiraf etti. Cohen, “Görüşme süreci hikayenin parçalarını ilk kez bir araya getirebilmesi açısından onun için oldukça terapötikti,” dedi.
Ne var ki aynı şeyi Denhollander için söyleyemiyoruz. Avukat olmak için eğitim almış ve Nassar’ı açık bir şekilde cinsel istismar ile suçlayan kadınlardan ilki olarak Denhollander, birçok kişi tarafından hareketin lideri görülüyor. Ancak o, kimsenin onun yerinde olmamasını dilediğini ve medyanın tacizine maruz kalmanın hoş bir şey olmadığının altını çiziyor.
“Topluluğa karşı diğer mağdurlarla aynı şekilde konuştuğumu hissetmiyorum. Sanırım nedeni, benim bunu çok uzun zaman boyunca yapmak zorunda kalmış olmam,” diye ifade ediyor. “Birçok nedenden dolayı çoğu zaman konuşmak zorunda oluşumun istismarın kendisinden çok çok daha kötü olduğunu hissettiğim anlar oluyordu. Çünkü artık anlatacaklarımı dinleyecek bir topluluk vardı ve o toplum önünde benim için artık mahremiyet yoktu, itibar ve kendini savunma da yoktu.”
Tüm bunlara rağmen olumlu sonuçlara şahit olmak, hem mahkemede diğer kadınların ifadelerini dinlemekte hem de Nassar’ın tutuklanmasına neden olan toplu harekette bir “değer ve iyileşme çabası” gören Denhollander’ı rahatlattı. “Bu hepimizin sayesinde gerçekleşti,” dedi.
Temmuz 2017’de Nassar, çocuk pornografisinden üç defa üst üste suçlu bulundu. Dört ay sonra ise cinsel istismar suçlarıyla yargılandı. 2018 yılının Ocak ayında 175 yıllık bir hapis cezasına çarptırıldı. Tam bir ay sonra, 16 yaşının altındaki üç çocuğa cinsel istismarından dolayı 40 ila 125 yıl daha hapse mahkum edildi. Ocak 2018’deki ceza duruşması sırasında ise 150’den fazla kadın mahkemede ifade verdi.
Yüksek rakamlara rağmen Denhollander, kendi hikayesini paylaşmayan daha birçok kadının olduğunu tahmin edebildiğini söylüyor. “Korkarım ki bu sadece buzdağının görünen kısmı,” diye ifade ediyor. “Bence binlercesi var. Larry en az 30 yıl boyunca her gün sayısız çocuğa ve kadına cinsel istismarda bulunuyordu. Okullarda, evinde, kliniklerde, ABD Jimnastikte… Bizler bunun ne kadar berbat olduğunu tahmin bile edemeyiz ve bana öyle geliyor ki hiçbir zaman edemeyeceğiz.”
ABD Jimnastik, ABD Olimpiyat Komitesi ve FBI’ın iddialarla baş etme şeklinin araştırılması ABD Adalet Bakanlığı tarafından yürütülmekte. Cohen ve Shenk, ABD Jimnastik kurumunun temsilcileriyle röportaj yapmayı reddetti.
Yönetmenler, konusunun önceden duyurulmasına rağmen belgeselin insanlar değişim için bir araya geldiğinde neleri başarabileceklerini göstermesinden dolayı umut verici olduğuna inanıyor. Üstelik Denhollander da buna inanıyor: “Ben bu belgeselin farkındalık yaratması açısından önemli olduğunu düşünüyorum,” diyor. “Sadece bir ses bunu yapamazdı. Tek bir ses bunu yapmadı. Bunu hepimiz yaptık.” (GA/ASK)
*Gizem Atlı, bu haberi Alan Savunması için Independent’tan çevirdi.
