Ali Safa Korkut yazdı: ”2020 Tokyo Yaz Olimpiyatları, LGBTİ+ sporcular için bir dönüm noktası olabilir”

2020 Yılında Tokyo’da düzenlenecek Yaz Olimpiyatları’nda 100’den fazla LGBTİ+ sporcunun yer alması bekleniyor. Ayrıca önümüzdeki yaz, olimpiyat tarihinde ilk kez bir trans sporcuyu görebiliriz.

2020 yılında Tokyo’da gerçekleştirilecek Yaz Olimpiyatları’na bir yıl gibi bir süre kala oyunlarda yer alacak LGBTİ+ sporcular yavaş yavaş belli olmaya başladı. Daha önce dünya şampiyonu olimpik atlayıcı Tom Daley’nin Tokyo Olimpiyatları’nda İngiltere’yi temsil edeceği açıklanmıştı. Bu, transseksüel sporcunun katılacağı dördüncü olimpiyat olacakken olimpiyatlarda yer alması beklenen tek transseksüel sporcu Daley değil.

Peki geçmişteki olimpiyatlarda olduğundan daha fazla sayıda LGBTİ+ sporcunun katılması beklenen Tokyo Olimpiyatları’nda toplam kaç LGBTİ+ sporcu yer alacak?

Olimpiyatlarda yer alacak ülkeler, kadrolarını tamamen açıklamadığı sürece bunu bilebilmek mümkün değil. Ancak önceki olimpiyatlar ve yarışması muhtemel sporcuları göz önünde bulundurarak bir tahmin yürütülebilir.

Olimpiyatlarda yer alan LGBTİ+ sporcu sayısı artıyor

2016 yılında Brezilya’da gerçekleşen Rio Yaz Olimpiyatları’nda yer alan açık kimlikli LGBTİ+ sporcu sayısı 66 idi. Bu sayı, daha önce bir olimpiyatta ulaşılmış LGBTİ+ sporcu sayısı bakımından bir rekor. Ancak baskılardan çekinip yönelimini açıkla(ya)mayan sporcuların da olduğu düşünülerek 2016 Rio Olimpiyatları’nda mücadele eden LGBTİ+ sporcu sayısının kayıtlara geçen sayıdan daha fazla olduğu düşünülüyor.

2008’de Çin’de düzenlenen olimpiyatlardan itibaren Yaz Olimpiyatları’nda yer alan LGBTİ+ sporcu sayısında gözle görülür bir artış yaşanmaya başladı. 2008 Pekin Yaz Olimpiyatları’nda 15 LGBTİ+ sporcu yer alırken bu sayı, 2012 Londra Yaz Olimpiyatları’nda 24 çıktı. Bu artış 2016’da da sürdü ve Rio Yaz Olimpiyatları, açık kimlikli toplam 66 LGBTİ+ sporcunun yer almasıyla birlikte ‘’en fazla sayıda LGBTİ+ sporcunun yer aldığı olimpiyat’’ olarak kayıtlara geçti.

Benzer şekilde, Kış Olimpiyatları’nda yer alan LGBTİ+ sporcuların sayısında da 2008’den itibaren bir artış söz konusu. Vancouver’da düzenlenen 2010 Kış Olimpiyatları’nda ülkeleri adına mücadele eden açık kimlikli LGBTİ+ sporcu sayısı 6 idi. 2014 Soçi’de bu sayı 7’ye çıkarken 2018’de ise ikiye katlandı ve Pyeongchang’da düzenlenenen Kış Olimpiyatları’nda açık kimlikli 16 LGBTİ+ sporcu mücadele etti.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin yayımladığı bu verilere göre, 2008’den günümüze kadar gerçekleşen olimpiyatlarda açık kimliklli toplam 134 LGBTİ+ sporcu yer aldı.

Ancak LGBTİ+ tarihçisi Tony Scupham-Bilton’a göre* olimpiyatlarda yer alan LGBTİ+ sporcu sayısı bilinenden (134) çok daha fazla. Bilton, 2008’den itibaren düzenlenen Olimpiyatlar’da yer alan toplam LGBTİ+ sporcu sayısının 292 olduğunu söylüyor. 2016 Rio Olimpiyatları’nda açık kimlikli 66 LGBTİ+ sporcunun yer aldığı bilinse de Bilton bu sayının 66’dan fazla olduğunu söylüyor. Bilton’a göre Rio Olimpiyatları’nda 84 LGBTİ+ sporcu yer aldı.

Olimpiyatlardaki LGBTİ+ sporculara kadınlar öncülük ediyor

Olimpiyatlara dair bir diğer önemli veri ise LGBTİ+ kadın sporcu sayısı. 2016 Yaz Olimpiyatları’ndaki açık kimlikli LGBTİ+ sporcuların yüzde 80’i kadınlardan oluşuyordu. Tokyo Olimpiyatları’nda da LGBTİ+ sporcuların büyük çoğunluğunu yine kadınların oluşturması bekleniyor.

Bunun en önemli sebeplerinden biri, takım sporlarında yer alan kadın sayısının hızla artıyor olması. Zira geçtiğimiz haftalarda sona eren Kadınlar Dünya Kupası’nda 552 kadın sporcu yer aldı ve bunlardan 41’i LGBTİ+ idi. Ayrıca bu sayıya, kamuoyunca LGBTİ+ olduğu bilinen ancak heteroseksüel olmadığı kendisi tarafından açıklanmayan sporcuların dahil olmadığını da belirtmek gerek. 2015 Kadınlar Dünya Kupası’nda yer alan LGBTİ+ kadın sporcu sayısı ise 18 idi.

Elit seviye sporlarda yer alan açık kimlikli LGBTİ+ kadın sporcu sayısı hızla artmaya devam ederken erkek sporcu sayısı ise azalma eğiliminde. Zira Londra’da düzenlenen 2012 Yaz Oyunları’nda yer alan ABD Erkek Milli Futbol Takımı’nda erkek LGBTİ+ sporcu sayısı sıfır olarak kaydedilmişti. O tarihten günümüze kadar olan süreçte de olimpiyatlarda herhangi bir LGBTİ+ erkek futbolcu yer almadı.

Tokyo Olimpiyatları ile birlikte Olimpiyatlarda ilk kez bir transseksüel sporcu görebiliriz

2003 yılında İsveç’in Stockholm kentinde Uluslararası Olimpiyat Komitesi Sağlık Komisyonu üyelerinden oluşan bir geçici kurul toplandı. Bu toplantının ana gündem maddesi transseksüel sporcuların olimpiyat oyunlarında yer alıp alamayacağıydı. Toplantıda ‘’Sporda Cinsiyetin Atanması Konusunda Stockholm Uzlaşması’’**** adlı yeni bir düzenlemeye gidildi ve bu düzenlemeyle transseksüel sporcuların olimpiyatlarda yer almasının önü açıldı.

Ancak 2003’de yürürlüğe giren bu düzenlemeden sonra olimpiyat oyunlarında yer alan herhangi bir transseksüel sporcu olmadı. Ancak Tokyo Olimpiyatları bu alanda bir ilk olabilir.

Zira Yeni Zelandalı başarılı halterci Laurel Hubbard‘ın ülkesi adına Tokyo Olimpiyatları’nda yer alması bekleniyor. Hubbard, 2017 Uluslararası Halter Federasyonu Dünya Şampiyonası’na katılmış ve burada iki gümüş madalya ile Olimpiyat sporunda bir madalya alan ilk transseksüel sporcu olmuştu. Ayrıca Hubbard, 2018’de Samoa’da düzenlenen Pasifik Oyunları’nda da iki altın ve bir gümüş madalya kazanmıştı.

Hubbard, Yeni Zelanda’nın ezeli rakibi Avustralya’nın tüm engelleme çabalamalarına rağmen** 2018 Milletler Topluluğu Oyunları’nda yer almasıyla hatırlanıyor. Avustralya, transseksüel bir sporcu olması sebebiyle Hubbard’ın oyunlarda yer almamasına dair Milletler Topluluğu Oyunları Federasyonu’na başvuruda bulunmuş ancak federasyon bu başvuruyu reddetmişti.

Tokyo Olimpiyatları’nda yer alması muhtemel bir diğer transseksüel sporcu Tiffany Abreu. Brezilyalı trans kadın sporcunun 2020 Tokyo Olimpiyatları’nda ülkesinin milli voleybol takımında yer alması bekleniyor.

ABD’li Tia Thompson*** da Tokyo Olimpiyatları’nda yer alma ihtimali yüksek olan bir diğer isim. ABD’li trans kadın sporcu, daha önce yaptığı açıklamada 2020 Yaz Olimpiyat Oyunları’nda ülkesini temsil etmeyi umduğunu söylemişti. Hawaiili voleybolcu, bir trans kadın olarak ABD’de düzenlenen voleybol etkinliklerinde yer almak için ABD Voleybol Federasyonu’na başvurmuş ve başvurusu kabul edildikten sonra da ABD Ulusal Voleybol Turnuvası’na katılmıştı.

LGBTİ+ sporcular Tokyo’da güvende

2008 Olimpiyatlarına ev sahipliği yapan Çin ve 2014 olimpiyatlarına ev sahipliği yapan Rusya, olimpiyatlarda heteroseksüel yönelim dışında bir cinsel yönelime sahip bireylerin yer almasını yasaklamıştı.

Japonya’da ise eşcinsel ilişki kanunen tanınmasa da bunu yasaklayan herhangi bir yasa da mevcut değil. Bununla birlikte Japonya’da cinsel yönelimlere dair büyük adımlar da atıldı. Öyle ki geçtiğimiz hafta, eşcinsel olduğu bilinen bir siyasetçi evlilik eşitliği çağrısı yapan bir platformun üst meclisine seçildi. Bununla birlikte Japonya’da trans bireylerin cinsiyetlerini değiştirebilmelerinin yolu yasal olarak açık ve Tokyo’nun cinsel yönelim temelli ayrımcılıklarla mücadele yasaları var.

LGBTİ+ sporcular Londra, Vancouver ve Paris’teki kadar kabul edilmeseler de Tokyo’da; Soçi ve Pekin’de olduklarından çok daha rahat olacaklar.

2020 Tokyo Yaz Olimpiyatları’nda kaç LGBTİ+ sporcu olacak?

Olimpiyatlarda yer alacak sporcular ülkeleri tarafından açıklanmadığı sürece 1 yıl gibi bir zaman kala kaç LGBTİ+ sporcunun olimpiyatlarda yer alabileceğini bilmek mümkün değil. Ancak tahminlere göre, daha önceki olimpiyatlarda olduğundan daha fazla sayıda LGBTİ+ sporcu 2020 Tokyo Olimpiyatları’nda yer alacak. Bu sayının 100’den fazla olması bekleniyor.

2016 Yaz Olimpiyatları’nda futbol oynayan LGBTİ+ sporcu sayısı 11 idi. Eğer bu sporcuların bulunduğu ülkeler 2020 Olimpiyatları’nda yer almaya hak kazanabilir (ki büyük çoğunluğu kazandı) ve Dünya Kupası’na katıldıkları kadrolarla olimpiyatlara katılırlarsa LGBTİ+ sporcu sayısı önümüzdeki yaz 25 kişilik bir artış gösterecek. Şunu da belirtmek gerekir ki bu sayıya olimpiyatlara kadar LGBTİ+ olduğunu açıklayacak sporcular dahil değil.

Tabii ki bunlar sadece önceki olimpiyatlar ışığında elde edilmiş verilerden oluşan tahminler, ancak son on yılda olimpiyat oyunlarındaki ve genel olarak spordaki LGBTİ+ sporcu sayısındaki artış göz önüne alındığında 2020 Tokyo Yaz Olimpiyatları’nda 100 veya daha fazla sayıda LGBTİ+ sporcunun yer alması bekleniyor.

Veri Kaynakları

* Tony Scupham-Bilton
** Laurel Hubbard, Tiffany Abreu, Tia Thompson,
*** Laurel Hubbard’ın olimpiyatlarda yer almasının engellenmeye çalışılması
**** Sporda Cinsiyetin Atanması Konusunda Stockholm Uzlaşması